مفتول مسی چیست؟
مفتول مسی نوعی سیم از جنس مس است که به هیچ نوع عایق و روکشی مجهز نشده است. به عبارت دیگر، مفتول مسی یک رشته مفتول نازک از جنس مس است که به آن مفتول مسوار نیز میگویند. این مفتولها معمولاً از مس خالص یا آلیاژهای مسی با درصدهای مشخصی از عناصر دیگر تهیه میشوند.
به زبان ساده تر مفتول مسی یا سیم مفتول سیمی است که یک رشته دارد و از جنس مس است. تولیدکنندگان امروزه از مس تنها برای کارهایی که نیاز به خواص آن دارد استفاده میکنند چرا که قیمت مس به شدت بالا رفته و آمار خریدارها پایین آمده است. آلومینیوم و استیل جایگزینهای مناسبی برای مس نیستند، اما خواص چکشخواری و هادی بودن آنها باعث میشود تا جای مس را در این مواقع بگیرند. مفتول مسی از ویژگیهای جالبی برخوردار است و علیرغم نرم بودن و منعطف بودن، بسیار محکم و مقاوم است.
ویژگیهای مفتول مسی
مفتول مسی به دلیل رسانایی بالای مس، میتواند جریان الکتریکی را به طور موثر منتقل کند. همچنین میتوانند حرارت بالا را بخوبی هدایت کنند، به این معنی که میتواند گرما را به طور موثر منتقل کند. این نوع مفتول دارای انعطافپذیر بسیار است و میتوان آن را به راحتی خم کرد و یا شکل داد جالب است بدانید که در برابر خوردگی و فرسایش نیز بسیار مقاوم است و عمر طولانی دارد. مفتول مسی به راحتی لحیم میشود و میتوان از آن در ساخت اتصالات الکتریکی استفاده کرد.
کاربردهای مفتول مسی
استفاده از مفتول مسی در صنایع مختلف نظیر صنعت الکتریکی در ساخت مدارهای چاپی، سیمهای رابط، و اجزای الکترونیکی دیگر مورد استفاده قرار میگیرد، از آن در صنعت ساختمان در ساخت توریهای فلزی، قفسهها، و سایر سازههای فلزی استفاده میشود، همچنین در صنایع دستی در ساخت جواهرات، مجسمهها، و سایر اشیاء هنری استفاده میشود.در صنایع خودروسازی و سایر صنایع، به دلیل خواص الکتریکی و حرارتی مناسب مس، رایج است. این مواد معمولاً در تولید کابلها، تولیدات الکتریکی، اتصالات الکتریکی، و سایر محصولات مورد استفاده قرار میگیرند.
هرکدام از ما به طور حتم با سیم مسی و یا مفتول مسی در زندگی برخوردهایی داشتهایم وآنها را از نزدیک لمس کردهایم. احتمالا شما نیز مثل من چندین بار سعی در شکستن این سیمهای مسی داشتهاید اما موفق نشدید. جالب است بدانید که همین ویژگی باعث شده تا مس جایگاهی ویژه در صنایع مختلف پیدا کند.
از مس و مفتول مسی در صنایع دستی، صنایع چوبی و نجاری، کشاورزی، صنعت برق و ... استفاده میشود.
همانطور که گفته شد، سیمها و مفتول مسی به طور کلی میتوانند به جز مس از جنس آلومینیوم و استیل باشند که جنس آن با توجه به نظر تولیدکننده و نیاز مصرفکننده تعیین میگردد. اگر جنس سیمهای مفتول استیل باشد، خواص رسانایی بالا و عدم وجود خاصیت آهنربایی را مانند مس حفظ میکند اما خاصیت نرمی و منعطف بودن مس را دارا نیست. به همین علت اولویت تولیدکنندگانی که میخواهند محصولشان با کیفیت باشد، استفاده از مس است.
سیمهای مفتولی آلومینیومی نیز از انواع سیم مفتولی هستند که در صنایع پزشکی هم کاربرد دارند. هنگام تولید این نوع از سیمهای مفتولی باید به نکاتی توجه داشت. این سیم مفتول که در مقاطع بالای ده، مورد استفاده قرار میگیرد نسبت به مس و استیل، از خاصیت راسانای کمتری برخوردار است و اصطلاحا هادی نیستند. به همین علت جایگزین مناسبی برای مس نیستند اما از لحاظ منعطف بودن و مستحکم بودن شباهت بسیاری با مس دارند، همچنین استحکام مس به مراتب بیشتر از آلومینیوم و استیل است.
انواع سیم های مسی
سیم مسی در بازار تنوع و گوناگونی بسیاری دارد که بر حسب خاصیت و اندازه برای صنایع مختلف ساخته میشوند. سیم مسی گرد، سیم مسی تخت، سیم مسی افشان، سیم مسی نیمهافشان و مفتول مسی از انواع سیم مسی هستند که در کارخانهها تولید میشوند.
بررسی تخصصی روند تولید مفتول مسی
طبق استانداردهای بینالمللی، دو نوع مس تولید میشود که براساس میزان اکسیژن موجود در آن دستهبندی میشوند. دسته اول که مس بدون اکسیژن نام دارد، دارای شاخص استاندارد و نماد (Cu-Of) است که از مقدار 99/95 درصد مس برخوردار هستند. در تولید همین نوع از مس، مسی با شاخص الکترونیکی ساخته میشود که حاوی 5 ppm اکسیژن و 99/99 درصد مس خالص میباشد، این نوع از مس با نماد (Cu-OfE) نمایش داده میشود.
در فرایند تولید دسته دوم، که مس با نماد (Cu-ETP) نشان داده میشود، مذاب مس به وسیله اتمسفر اکسیدی تحت کنترل قرار میگیرد تا محصول نهایی دارای 300ppm اکسیژن باشد، به این نوع از مس، مس الکترولیتی گفته میشود. برای تولید مفتول مسی تلاش میشود تا تمام اکسیژنهای موجود در آن را حذف کنند که برای رسیدن به این مهم، از روشهای خاصی استفاده میشود.
همانطور که اشاره شد برای کنترل میزان اکسیژن در فرایند تولید مس الکترولیتی از اتمسفر اکسیدی استفاده میشود، از این مورد در کنار عناصری چون فسفر، آلومینیوم یا کلسیوم بهره میبرند. لازم به ذکر است که عناصر ذکر شده از عوامل اصلی کاهنده اکسیژن به حساب میآیند . اما روش دومی نیز برای کمکردن میزان اکسیژن در مس وجود دارد و آن استفاده کردن از کربن است. استفاده از عناصر ذکرشده برای کمکردن اکسیژن مناسب نیست زیرا اگر درصد کمی از این عناصر بیشتر از سطح مورد نیاز به مس تزریق شود برخی از خواص آن از جمله رسانا بودنش را تحت تاثیر قرار میدهد، اما استفاده از کربن برای حذف اکسیژن یا کمکردن میزان آن راه حلی خوب و مناسب است که عوارضی هم ندارد و به سادگی هم انجام میپذیرد. همانطور که گفته شد در مراحل تولید مفتول مسی، اکسیژن موجود در آن را حذف میکنند تا درصد خلوص آن بالاتر برود و بیشتر شود همچنین، پس از طیکردن این مراحل در ساخت مفتول مسی به دور هر سیم مسی سیم لاکی میکشند.
این سیمها عایق الکتریکی هستند و سیم های مسی را ایمن میکنند. جنس این عایقها در ساخت مفتول مسی معمولا آمیزه پلمیره پی وی سی است . لازم به ذکر است که مفتول مسی در دو نوع مختلف برحسب ولتاژ در بازار، دستهبندی میشوند. در نوع اول این سیم های مسی دارای توانایی عبور برق از ۳۰۰ ولت تا ۵۰۰ ولت هستند و در نوع دوم این سیمها توانایی عبور برق از ۴۵۰ ولت تا ۷۵۰ ولت در ثانیه را دارند. به طور کلی فرایند تولید مفتول مسی به این شرح است که، کاتد مسی تولیدی به واحد ریختهگری پیوسته ارسال میشود، که در آن مفتول مس پس از بستهبندی با وزن ۵ کیلوگرم به شکل کویل در میآید. مفتول مسی در چهار سایز مختلف تولید و طراحی میشود که هرکدام برای کارهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند. این مفتولها در سایزهای هشت، دوازده، بیست و بیست و سه میلیمتری تولید و بستهبندی میشوند که صنایع مس کاوه تولیدکننده مفتول مس ۸ میلیمتری است.